“इतिहासाच्या पानांवर कोरलेलं नाव – पोळ सरकार” (भाग – पहिला )
तासगाव -कवठेमहांकाळ येथील देशमुख,-पोळ सरकार घराण्याची हकीकत
✍ मिलिंद पोळ सावळज -9890710999
सावळजचे पोळ सरकार घराणे : शौर्याचा दीपस्तंभ, परंपरेचा वारसा
—
इतिहासाच्या पानांतला तेजस्वी दीप
इतिहास म्हणजे केवळ राजसत्तांचा आलेख नाही; तो म्हणजे माणसांच्या धैर्याने, निष्ठेने व दानशूरपणाने उजळलेली परंपरा. सावळजच्या मातीत असेच एक घराणे रुजले, ज्याच्या पराक्रमाचा सुगंध आजही गावाच्या वाऱ्यात जाणवतो. ते म्हणजे पोळ सरकार घराणे.या घराण्याचा लौकिक वाढवणारे व्यक्तिमत्त्व म्हणजे शिदोजी बिन मालोजी पोळ – शौर्य, मुत्सद्देगिरी आणि लोकाभिमुखतेचे मूर्त रूप. यांच्या विषयी आणि पोळ सरकार घराणे विषयी उपलब्ध ऐतिहासिक माहिती लेखाच्या स्वरूपात आपल्यासमोर मांडण्याचा प्रयत्न करत आहोत. हा पहिलाच भाग लिहीत आहोत आपल्या प्रतिक्रियांची अपेक्षा व्यक्त करतो.
अस्थिर काळातील ठाम पाऊल
सतरावे-अठरावे शतक हे मराठेशाहीच्या वैभव आणि संघर्षाचे दिवस. साम्राज्य विस्तारत होते, पण राजकीय अस्थिरता कायम होती. अशा परिस्थितीत काही घराणी इतिहासाच्या ओघात वाहून गेली, तर काहींनी आपला ठसा उमटवला.
औंध संस्थानाशी निष्ठा राखत पोळ घराण्याने सावळजच्या मातीत परंपरेची मजबूत पायाभरणी केली.
⚔️ शौर्याची तलवार, विश्वासाचा धागा
शिदोजी पोळ हे नाव म्हणजे पराक्रमाची शपथ. रणांगणावर त्यांचा प्रत्येक प्रहार शत्रूचा पराभव करताच, समाजाच्या विश्वासाला अधिक घट्ट करत होता.त्यांनी औंध संस्थानाशी अखंड निष्ठा ठेवली.
प्रजेच्या अडचणी ऐकून तत्काळ मदत केली.मुत्सद्देगिरीने जहागिरी अबाधित राखली.त्यांच्या कारकिर्दीला साजेशे एक वाक्य लोकांमध्ये रूढ झाले होते –
> “तलवार ही राज्य वाचवते, पण लोकांचा विश्वासच घराण्याला अमर करतो.” – शिदोजी पोळ
वारशाची अखंड ज्योत
शिदोजींनी प्रज्वलित केलेला दीप त्यांच्या पुढील पिढ्यांनी विझू दिला नाही.घराण्याने कालानुरूप बदल स्वीकारले, पण परंपरा कधी सोडली नाही.शैक्षणिक व धार्मिक कार्यात सहभाग,सामाजिक कार्यक्रमांना हातभार,गावातील नेतृत्वाची परंपरा,वारशाची मशाल एक पिढीकडून दुसऱ्याकडे जात राहिली.
दानशूरपणाची छटा
पोळ सरकार घराण्याने केवळ युद्धकौशल्यच नाही, तर उदारतेचा इतिहासही घडवला. मंदिरे उभारणे, वाड्यांची निर्मिती, उत्सवांना हातभार लावणे – ही त्यांची खरी ओळख होती.
लोकांच्या संकटकाळात त्यांनी दिलेला हात आजही आठवणींतून बोलतो.
आजच्या काळातली छाप
आज सावळजच्या रस्त्यांतून फिरताना दिसणारे जुने वाडे, लोकांच्या आठवणीत उमटलेले किस्से, वृद्धांच्या तोंडी उच्चारलेले “पोळ सरकार” हे नाव – हे सारेच त्या परंपरेची जिवंत साक्ष देतात.
वारसदार विविध क्षेत्रांत कार्यरत असले तरी त्यांच्या शिरांमध्ये वाहणारा वारशाचा प्रवाह अजूनही तितकाच ताकदीचा आहे.
उपसंहार : शौर्याचा दीप, परंपरेची वाट
पोळ सरकार घराण्याची गाथा ही शौर्य, दानशूरपणा आणि लोकाभिमुखतेची अखंड कहाणी आहे.
शिदोजी पोळ यांनी दाखवलेली परंपरा आजच्या पिढीसाठी प्रेरणादायी आहे.इतिहास आपल्याला नेहमी स्मरण करून देतो –
“तलवार जिंकते रणांगण, पण विश्वास जिंकतो माणसांची मने.”आणि हाच विश्वास जपण्यात सावळजचे पोळ सरकार घराणे आजही तेजस्वी दीपस्तंभासारखे उभे आहे.
क्रमश:
पुढील भागात वाचा – पोळ सरकारांना कवठेमंहाकाळ- तासगाव तालुक्यातील जहागिरी (देशमुखी)कशी मिळाली.
राजश्री त्रिमलराऊ वेंकटाद्री देशमुख कोण होते? आणि बरच काही…..
प्रतिक्रिया व अधिक माहितीसाठी -9890710999
